مارها در رده جانوری در سلسله جانوران، زیر سلسله پریاختگان، شاخه chordata زیرشاخه مهره داران، رده خزندگان، زیررده Lepidosauria راسته Squamata زیرراسته Ophidian (سرپنتا) قرار دارند.
مارها دارای بدنی کشیده و پر از پولک هستند. دست و پا، پلک چشم، مثانه، گوش بیرونی و میانی (به استثنای استخوان رکابی)، پرده صماخ، حفره صماخ، مجرای استاش ندارند فقط چندگونه از مارها هستند که دارای لگن خاصره و همچنین شش چپ اند. مارها در تمام نقاط جهان به جز زلاندنو و قطبین دیده شده اند به طور تقریبی از 3000 نوع مار پراکنده در جهان تنها 350 نوع آن سمی اند و در این تعداد فقط بین 150 تا 180 نوع را می توان سمی خطرناک تلقی کرد.
پوشش بدن مارها:
چون پوشش پوست بدن مارها مانند سایر خزندگان نقشی در تنفس ندارد لذا فاقد منافذ تنفسی و غده های ترشح کننده است. پوست مارها مانند پوست دیگر خزندگان با وجود خشکی ظاهری می تواند برحسب نیاز مقدار زیادی آب بدن را از دست بدهد و یا درصورت لزوم به صورت مانعی برای از دست دادن آب عمل کند، به همین علت است که مارهایی که در صحرا به سر می برند می توانند بی آبی را تحمل کنند و آب بدنشان را از شکار خود تامین کنند.
انواعی از آنها نیز که در مناطق مرطوب به سر می برند تعادل مایع درونی بدن را با از دست دادن آب زائد از راه پوست تامین و تنظیم می کنند. علاوه بر پوست، کلیه ها، کوآک و نیز غده های نمکی در مارهای دریایی از جمله عواملی هستند که در تنظیم مقدار آب و الکترولیت های بدن دخالت دارند. پوشش بدن مارها از دو بخش اپیدرم و درم تشکیل شده است.
اندام های و دستگاه های بدن مارها:
جمجمه مارها دارای یک سطح بالایی، یک سطح پایین و دو سطح جانبی است. اگرچه اساس ساختار این سطوح در همه مارها یکسان است با این حال در شکل برخی استخوان های سر در مارها غیر سمی و انواع گروه های سمی این جانوران تغییراتی دیده می شود. در اغلب مارهای تکامل یافته آثاری از استخوان لگن، کمربند شانه ای، جناغ سینه و دنده های ناحیه شکم دیده نمی شود ولی در انواع ابتدایی تر آثار استخوان از لگن خاصره وجود دارد.
در توضیح اندام بویایی مارها باید اشاره کرد که روزنه های خارجی بینی دو عدد است و در طرفین پوزه قرار دارند. در مارهای آبی این روزنه ها در سطح زیرین سر دیده می شود. بخش لوله ای به نام دهلیز که در دنبال روزنه خارجی بینی قرار گرفته است به حفره اصلی بینی منتهی می شود. پوشش این بخش از جنس اپی تلیوم است.
بخش شنوایی مارها در مقایسه با پستانداران عالی و فاقد گوش خارجی هستند یعنی لاله گوش، مجرای شنوایی، شکاف یا مجرای بازو یا زیرپوستی در آنها وجود ندارد ولی گوش میانی و درونی با تفاوت هایی نسبت به سایر مهره داران در آنها دیده می شود.
مارها دارای شش هستند و اکسیژن هوا استفاده می کنند. در مارهای دریایی نیز وضع به همین منوال است. بیشتر مارها تنها دارای یک شش راست فعال هستند ولی برخی از مارها تیره بوآئیده ها دو شش دارند. در مارهای تک شش، شش چپ و سرخرگ ششی مربوطه یا از بین رفته و یا تحلیل یافته است.
مارها از حس بینایی برخوردارند این موجودات فاقد پلک و یا پلک سوم هستند ولی چشم آنها را پوششی صاف و شفاف به شکل شیشه عینک پوشانده است. کره چشم در مارها تقریبا کروی است و به وسیله شش ماهیچه به گردش درمی آیند.
تغذیه:
به طور کلی برخی از مارها از جانوران خونسرد مثل دیگر خزندگان از جمله مارها و یا دوزیستان و برخی دیگر از جانوران خونگرم تغذیه می کنند. کلا شرایط محیط زیست جانور در نوع تغذیه آن دخالت دارد. طبیعی است که ناتریکس ها (مارهای آبی) از ماهی ها و قورباغه و مارهای حفار از کرم، مورچه و حشرات و لارو آنها تغذیه می کنند. عموما نوع تغذیه بستگی به آن دارد که مار قادر به صید و بلع چه جانوری باشد.جالب است بدانید که مارها جزو باهوش ترین شکار چیان در بین موجودات هستند.
رفتار مارها:
در مارها رفتارهای فردی مثل انگیزه های گرسنگی، جفت طلبی، جفت گیری، دفاع و تهاجم، مسکن گزینی، تغییر مکان و نیز ساعت زیست شناختی دیده می شود. مارها به هنگام گرسنگی در طلب طعمه به حرکت درمی آیند و به محض شناسایی طعمه بی حرکت بر جای می مانند. تشخیص طعمه به وسیله زبان انجام می شود. پس از ردیابی و در موقعیت مناسب به شکار خود حمله ور می شوند که به ندرت این عمل به خطا می رود.
در فصل جفت گیری اغلب دو مار نر از یک گونه بر سر مار ماده با یکدیگر به نبرد می پردازند. به درستی مشخص نیست که این رفتار به خاطر حفظ برتری مار صورت می گیرد یا برای جلب نظر جنس مخالف است. مارها از ترشحات بودار پوست خود برای جلب جنس مخالف استفاده می کنند.
اغلب مارها به هنگام احساس خطر یا تحریک واکنش های دفاعی و تهاجمی دارند. واکنش های هشداری مارها در مقابل عامل تحریک کننده با ایجاد صدا بر اثر مالش پولک ها به یکدیگر و یا به حرکت درآوردن سریع زائده غضروفی دم و یا تغییر شکل ظاهری و یا حمله و گریز مشاهده می شود.
مارها دارای قدرت تشخیص مکان مناسب برای زندگی هستند. آنها از محل سک ومت خود چندان دور نمی شوند، ولی مسائلی مانند شهرسازی، ایجاد کارخانه ها و صدها مورد دیگر باعث شده که این موجودات را پراکنده کند و محل سکونت خود را به دفعات ترک کنند.
مارها انگیزه مسکن گزینی دارند و تغییر مکان اجباری آنها را تا مدت ها موجب اختلال در پوست اندازی، تولیدمثل و حتی تغذیه آنها می شود. مارها دارای ساعت زیست شناختی هستند. دوره ای بودن فعالیت های تولیدمثل، خواب زمستانی و خروج آنها از پناهگاه ها در غروب و با طلوع آفتاب تحت تاثیر ساعت زیست شناختی است
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر